Her yıl yeni sıcaklık rekorlarının kırıldığı küresel ısınma, sadece insanlar için değil, aynı zamanda süt sığırları için de sıcaklık stresi konusunu keskin bir odak noktası haline getirmiştir. Yüksek sıcaklıklar buzağıların performansını, ineklerin ise sağlığını ve üreme performansını olumsuz etkilemektedir. Gebeliğin son dönemlerindeki ısı stresinin yavruların performansını ve sağlığını yaşamları boyunca olumsuz etkilediği artık anlaşılmıştır. Bilimsel araştırmalar, ısı stresinin etkilerinin birkaç nesil sonra bile gözlemlenebileceğini göstermektedir.
İnekler serin havayı severler ve -5 ila 15°C arasında değişen sıcaklıklarda en iyi performansı gösterirler. Avrupa'da aşırı sıcak hava koşullarının daha yaygın hale gelmesiyle birlikte, süt sığırlarında ısı stresi artık sık görülen bir sorun haline gelmiştir. Buna ek olarak, ortalama süt veriminindeki artışlar daha yüksek metabolik hıza dolayısı ile süt sığırlarının vücut ısılarında artışa neden olur. Yüksek performanslı süt ineklerimiz bu nedenle daha fazla fiziksel yük ile mücadele etmek zorunda kalır. Çoğu memeli gibi ineklerin de çok az ter gözenekleri vardır ve neredeyse hiç terleyemezler. Bu da ineklerin aşırı sıcaktan kurtulmasını zorlaştırır. Sıcak havalarda inekler sadece nefes alarak, aktivitelerini en aza indirerek ve vücutlarından ısı yayarak termoregülasyon yapabilirler.
Araştırmalar, ineklerin ısı stresine sanıldığından daha hızlı maruz kaldığını gösteriyor. Isı stresi, sıcaklık ve bağıl nemin birleşiminden kaynaklanmaktadır: THI (Sıcaklık Nem İndeksi).
Şekilde gösterildiği gibi, THI 72'yi aştığında inekler ısı stresi yaşamaya başlayabilir ve bu durum üremem performansı üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. THI 78'in üzerine çıktıkça süt üretimi önemli ölçüde etkilenmekte, bu da verimin düşmesine neden olmaktadır. THI 82'nin üzerine çıktığında durum kritik hale gelmektedir. İneklerde artan solunum ve azalan yem tüketimi gibi ciddi stres belirtileri görülmeye başlar. Bu durumda süt üretiminde önemli kayıplar yaşanma riski oluşur ve aşırı durumlarda inekler strese yenik düşebilir.
Yaz aylarında 30-45oC deki ortalama bağıl nem %60-70%'dir. Bu bağıl nemde, ısı stresi 15 oC kadar erken bir zamanda meydana gelir.
simgelerine tıklayın.
↑ Toksin gelişimi
↓ Lezzet
↓ Kuru madde alımı
↑ Su emilimi
Başlangıçta su tüketimi artacaktır, ancak sıcaklık stresi kötüleştikçe inekler su içmeyi tamamen bırakabilir.
↑ Solunum (>30/dakika)
↑ Salya üretimi
↓ Rumen aktivitesi (< 10 kasılma/5 dk)
↓ Rumen pH'ı (asit rumen ortamı )
İnek daha az yiyecek ve bu durum rumen fonksiyonunu azaltacaktır. Bunun sonucunda rumen asitlenme meydana gelebilir.
↓ Üreme performansı
Yaz aylarındaki sıcaklık stresi sonbaharda da üreme performasının bozulmasına neden olabilir.
↓ Süt üretimi
↓ Süt yağı ve protein düzeyleri
↑ Somatik hücre sayısı
Sıcaklık stresinin doğrudan bir göstergesi süt üretiminin azalmasıdır. Yüksek verimli ineklerde (50 kg süt/gün) sıcaklık stresi günlük üretimde 6 kg'a kadar süt azalmasına neden olabilir. Süt yağı ve süt proteini seviyelerinin de azaldığı (%16'ya kadar) ve ısı stresinin somatik hücre sayısında artış riskini arttırdığı bilinmektedir.
↓ Ayak ve tırnak sağlığı
Yaz aylarındaki sıcaklık stresi sonbaharda ayak ve tırnak sağlığının azalmasına neden olabilir.
Enfeksiyon riskinde artış: İneğin bağışıklık direnci stres ve olası rumen asitlenmesi nedeniyle azalacaktır. Yüksek sıcaklık ve nem kombinasyonu, patojenlerin gelişebileceği bir ortam yaratır. Ahırdaki bu artan enfeksiyon baskısı, hastalıkların daha yüksek oranda görülmesine yol açabilir.
Uzun vadede daha düşük süt üretimi: Isı stresi, süt üretiminde anlık stres döneminin ötesine uzanan bir azalmaya neden olabilir. Araştırmalar, ısı stresinin meme dokusunda daha fazla hücrenin ölümüne yol açtığını ve bunun da süt veriminde uzun vadeli düşüşlere neden olabileceğini göstermektedir. Örneğin, ortalama bir sıcaklıkta hafif ısı stresi yaşayan inekler, sonraki laktasyonda günde 6,3 kg daha az süt üretmiştir. Ayrıca, ısı stresi yaşayan ineklerden doğan düvelerin ilk üç laktasyonunda süt üretiminde sırasıyla 2,2 kg/gün, 2,3 kg/gün ve 6,5 kg/gün azalma ile önemli düşüşler görülmüştür.
Kuru inekler ve buzağılar üzerindeki etki: Gebe inekler ve doğmamış buzağıları sıcak stresine karşı özellikle savunmasızdır. Sıcak dönemler sırasında veya sonrasında doğan buzağılar daha zayıf ve hastalıklara daha yatkın olma eğilimindedir. Bu erken dönem stresinin uzun vadeli etkileri olabilir, bu da daha düşük süt üretimi ve daha kısa yaşam süreleri ile sonuçlanabilir. Bu etkileri azaltmak için, hem inekler hem de gelişmekte olan buzağıları için daha serin ve daha rahat bir ortam sağlamak amacıyla kuru dönemdeki ineklerin bulunduğu alanların örneğin fanlar kullanılarak iyi havalandırıldığından, emin olmak çok önemlidir.
Mail aracılığı ile değerli bilgiler almak için;
Yaz ayları boyunca süt sürünüzde sıcak stresiyle nasıl mücadele edeceğiniz hakkında daha fazla bilgi edinmeye hazır mısınız? Değerli bilgileri ve ipuçlarını doğrudan gelen kutunuza almak için aşağıdaki formu adınız, soyadınız ve e-posta adresinizle birlikte doldurun. Sıcağın önüne geçin ve ineklerinizin sağlıklı ve üretken kalmasını sağlayın!
THI hesaplayıcımızla hayvanlarınızın sıcak stresi yaşayıp yaşamadığını kolayca belirleyebilir ve bunu azaltmak için ne gibi önlemler alabileceğinizi keşfedebilirsiniz. Hayvanlarınızın sağlıklı ve rahat kalmasını sağlamak için anında öneriler alın.
Referanslar:
1. Tao, S., Monteiro, A. P. A., Thompson, I. M., Hayen, M. J., & Dahl, G. E. (2012). Effect of late-gestation maternal heat stress on growth and immune function of dairy calves. Journal of Dairy Science, 95(12), 7128–7136. https://doi.org/10.3168/jds.2012-5697
2. Laporta, J., Ferreira, F. C., Ouellet, V., Dado-Senn, B., Almeida, A. K., De Vries, A., & Dahl, G. E. (2020). Late-gestation heat stress impairs daughter and granddaughter lifetime performance. Journal of Dairy Science, 103(8), 7555–7568. https://doi.org/10.3168/jds.2020-18154